We zitten te veel… een aanpak voor een actueel dilemma

We zitten te veel…Dat blijkt uit de Leefstijlmonitor van het RIVM. Afhankelijk van de doelgroep zit de Nederlander gemiddeld tussen de 8 à 10 uur per dag. Dit brengt allerlei gezondheidsrisico’s met zich mee zoals overgewicht, diabetes en zelfs een kortere levensverwachting. Risico’s die niet alleen Nederlanders, maar ook Nederlandse organisaties raken. Jaarlijks wordt er voor miljarden euro’s verzuimd in Nederland. Welke bijdrage “zitten” hieraan levert is (nog) onbekend, maar de vooruitzichten zijn zeker niet positief.

Het “zit-probleem” kent vele aspecten en is in iedere organisatie weer anders. Aan de hand van Sturing & Ruimte wordt in dit artikel een aanpak geboden die tegemoetkomt aan de diversiteit in organisaties. Het brengt medewerkers, ieder op zijn of haar eigen manier, in beweging.

Vastzitten door dilemma’s

Als je kijkt naar de oorzaken van “zit-gedrag” in Nederland dan stuit je al snel op een aantal belemmeringen die een dilemma vormen voor gezonder of vitaler werken. Bijvoorbeeld door digitalisering en de toenemende nadruk op kenniswerk, hebben steeds meer Nederlandse werknemers een beroep achter een beeldscherm gekregen. Ten tweede is een grote meerderheid van de bedrijfspanden nog klassiek ingericht, met bureaustoelen, tafels en vaste computers (desktops). Een trend zoals Het Nieuwe Werken heeft sommige organisaties flexibel gemaakt, maar de meerderheid van het kantoorlandschap kent nog een klassieke indeling.  Het soort werk vraagt om achter een pc te werken en de werkomgeving “verplicht” een zittende houding gedurende je werkdag. Het zitgedrag van medewerkers wordt dus aan alle kanten in stand gehouden. De werkgever voelt zich daarnaast ook belemmert om er iets aan te veranderen. Het omgooien van het kantoorconcept vraagt immers een investering en het is dan ook maar de vraag of dit terugverdiend wordt door bijvoorbeeld een lager verzuim. Allemaal dilemma’s (waarschijnlijk kun je er zelf ook nog een paar bedenken) die ervoor zorgen dat de werknemer blijft zitten waar hij zit.

Vanuit Sturing & Ruimte proberen we van ieder dilemma een paradox te maken en deze goed op scherp te zetten. Welke tegenpolen zie je in jouw organisatie en welke argumenten voert men aan om zittend te werken? Breng een groep medewerkers eens bij elkaar en laat ze ieder aan een uiteinde van een touw staan. Probeer elkaar maar eens te overtuigen met argumenten en ervaar de spanning die op dit vraagstuk staat. Belangrijk is dat er goed geluisterd wordt naar elkaar. Zo vergroot je het besef in de groep dat er verschillen zijn die niet opgelost kunnen worden door uitsluitend een twistgesprek.  

Meervoudig kijken 

Al pratend met collega’s wordt duidelijk dat het “zit-dilemma” meerdere aspecten heeft. Ten eerste kan de fysieke werkomgeving beweging afremmen, zoals de vaste kantoorplekken waar men van 9 tot 5 plaats dient te nemen. Aan de andere kant zullen er medewerkers zijn die (on)bewust toch zittend werken, zelfs als de werkomgeving alle mogelijkheden tot beweging kent, zoals sportfaciliteiten, sta-tafels, bureau-crosstrainers, etc. Dit zit mogelijk in de houding en het gedrag van medewerkers, zoals weerstand tegen iets nieuws, maar kan ook schuilen in de aard van het werk of persoonlijke aspecten zoals lichamelijke klachten.

Ga met z’n allen in een kring staan en laat ieder zijn of haar perspectief op het zit-vraagstuk geven. Laat iedereen uitspreken wat hij of zij belangrijk vindt en waarom minder zitten of meer bewegen wel of niet mogelijk is. Dit gesprek is altijd positief, opbouwend en zonder een oordeel op de mening van elkaar. Hiermee krijg je inzicht in achterliggende doelen en voorkom je schijnoplossingen. 

Durven dromen

Juist bij een vraagstuk als deze, die direct gaat over de gezondheid van mensen, is het belangrijk na te gaan wat een ieder wil bereiken ten aanzien van dit vraagstuk. Het gaat dan bijvoorbeeld om persoonlijke ambities ten aanzien van gezondheid, vitaliteit en welzijn. Sommige mensen willen flink meer gaan bewegen, omdat ze er thuis niet aan toe komen. Anderen stellen voorwaarden omdat ze lichamelijke klachten hebben en niet zomaar meekunnen in een “one size fits all” oplossing. Tot slot willen andere medewerkers lekkerder in hun vel zitten, maar weten ze niet hoe dit aan te pakken. Het al dan niet terug laten komen van een eigen doelstelling zal bepalend zijn of medewerkers letterlijk en figuurlijk in beweging zullen komen.

In een kring krijgt iedereen de ruimte om zijn of haar doel(en) te delen en te maximaliseren. “Durf te dromen!” is hierbij het motto. Met maximaliseren wordt bedoeld dat men opzoek gaat naar het uiterste van die droom en zich niet laat afremmen, bijvoorbeeld door de (voor)oordelen van anderen. Tijdens het dromen blijf je wel verbonden met de groep. Iedereen luistert naar de dromen van collega’s. Dit zorgt voor energie in de groep en levert waardevolle input op voor de oplossing. 

Gewoon doen

Waarschijnlijk liggen de oplossingen voor de hand. Eenieder weet vaak wat het beste is voor zichzelf, bijvoorbeeld: minder intern mailen en direct op je collega afstappen, het wekelijks teamoverleg voortaan staand doen, samen met een collega een onderwerp “verwandelen”, etc. De kunst is echter om uit de standaardoplossingen te blijven. Op internet zijn er genoeg voorbeelden te vinden hoe andere organisaties omgaan met vitaliteit of welzijn. Wat echter voor de ene organisatie werkt, kan voor de andere geen oplossing zijn.  Het is sterker om op zoek te gaan naar de unieke oplossing voor jouw organisatie en die komt vooral voort uit de persoonlijke inbreng van medewerkers.

Iedere medewerker schrijft op een post-it een oplossing die dicht bij hem of haar staat. Oplossingen worden gebundeld en vervolgens besproken. Doordat iedereen vanuit zijn of haar droom schrijft is het makkelijker om de uitkomst te accepteren. Er wordt ten slotte met iedereen rekening gehouden. Er wordt een win-win situatie gecreëerd. Het groepsresultaat is een meervoudige en gedragen oplossing voor het probleem. Tot slot wordt aan iedereen gevraagd wat hij of zij morgen concreet gaat doen om alles dat gedeeld is werkelijkheid te maken. Begin bij kleine stappen die jou aanspreken. Denk groot, doe klein!

Tot slot

Is hiermee het zit-probleem opgelost? Nee, zo snel zal het wel niet gaan. Het is wel een “stap” in de goede richting voor meer beweging en daarmee meer vitaliteit op de werkvloer. Om meer beweging in het dagelijks werk te borgen is het nodig de aanpak uit dit artikel regelmatig te herhalen. In het begin waarschijnlijk wat vaker, bijvoorbeeld in het teamoverleg. Later als iedereen meer beweegt wat minder frequent. Dit hoeft niet kostbaar of tijdsintensief te zijn. Door het standaard op de agenda te zetten zorg je ervoor dat het delen van ervaringen, nieuwe ideeën en hier en daar bijsturen ervoor gaat zorgen dat iedereen gezond aan het werk blijft. En onthoudt dat een wendbare organisatie een gezonde organisatie is.